Hepimizin zihninde dönüp duran bir kaset vardır. Bu kaset, çocukluktan itibaren dolmaya başlar. Doğduğumuz andan itibaren kaydetmeye başlayan bu kasete yaşadıklarımız, yaşadıklarımızı nasıl anlamlandırdığımız, hayatta hissettiklerimiz, ilişki dinamiklerini nasıl yorumladığımız ve tepki verdiğimiz gibi reaksiyonlar kaydolur. Zihnimizdeki bu kasedi değiştirmeden farklı şarkı dinleyemeyiz. Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş olan "Şema terapi"nin amacı, bu kasedi değiştirmektir.
Bir bebek dünyaya geldiği andan itibaren bir dünyanın içerisinde kendini var etmek için çabalamaya başlar. Bu dünyanın en ufak çekirdeği ise içine doğduğu ailedir. Bu aile içerisinde yavaş yavaş şekillenmeye başlayan şemalarımız, ailenin içerisinde olduğumuz zamanlarda son derece işlevselken, ailenin dışarısına çıktığımız vakit, dünyanın realitesiyle çarpışabilmektedir. Küçükken bu şemalar karşısında pasif olan çocuk, yetişkinlikte bu şemaları değiştirebilerek hayatında aktif konuma geçebileceğinin farkına varacaktır.
Bu terapide var olan 18 şemadan bahsedebiliriz: Terk Edilme Şeması, Kuşkuculuk/Kötüye Kullanılma Şeması, Duygusal Yoksunluk Şeması, Kusurluluk/Utanç Şeması, Sosyal İzolasyon/Tecrit Edilme/Yabancılaşma Şeması, Zedelenmiş Özerklik ve Performans Şeması, Bağımlılık/Yetersizlik Şeması, Dayanıksızlık Şeması, Yapışıklık/Gelişmemiş Benlik Şeması, Başarısızlık Şeması, Haklılık/Görkemlilik Şeması, Yetersiz Öz Denetim Şeması, Boyun Eğicilik/Geri Çekilme Şeması, Kendini Feda Etme Şeması, Onay Arama Şeması, Karamsarlık Şeması, Duygularını Bastırma/Aşırı Sorumluluk Şeması, Yüksek Standartlar ve Aşırı Eleştirellik Şeması, Cezalandırıcılık/Acımasızlık Şeması.
Şema, kişide konfor alanı yaratır. Dolayısıyla kişi, çocuklukta oluşturduğu şemaları desteklemek için yetişkinlikte bu şemaları güçlendirecek kişileri hayatına alacaktır. Kişi, geçmişte yaşadığı şeylerin, evde teneffüs ettiği o havanın, ilk öğrendiğimiz duyguların peşine düşer. Peşine düştüğü şey, şemasını oluşturur. Örneğin çocukluktaki yaşantılarından oluşturduğu "Terk edilme şeması"na sahip olan bir kişi, önünde sonunda onu terk edecek ve ilişkiyi sürdürebilme ihtimali olmayan kişilerden kendine bir eş seçecektir. Örneğin; evli biriyle birlikte olmak gibi. Çünkü ilk öğrendiği ve doğru olduğunu bilerek kabul ettiği döngü, sonunda hep terk edilmektir.
Şema terapide amaç, sahip olunan şemanın farkına varmak ve bu şemanın ilk kaynağına gitmektir. Danışana, küçüklükten gelen bu incinmiş tarafına sahip çıkabilmesi için tedavi uygulanır. En temelde, bu şemalar ile bütünleşilmek öğretilir. Seanslarda danışan ile birlikte, geçmişte kişiye yapılmamış ebeveynliği ve muhtaç bırakılmış kısımları fark ederek, bu eksikliği gidermek üzerine çalışılır.
-Sebile Ecemnaz Kokal