Virginia Satir (1916-1988), "Aile Terapisi" denince akla ilk gelen isimlerdendir, öncüllerinden biri olarak kabul edilir. 1964 yılında Psikoloji literatüründeki ilk aile terapisi kitabı olan "Conjoint Family Therapy" eserini kaleme alması ile birlikte uluslararası alanda dikkatleri üzerine çekmiştir. Ailedeki barışı, toplum ve dünya barışı olarak gören bir bakış açısına sahiptir. Satir'e göre insanlar üç kez doğar: İlk doğum, sperm ve yumurtanın birleşimi ile olur. İkinci doğum, bebeğin döl yatağından çıkması ile gerçekleşir. Üçüncü ve nihai doğum ise, bireyin kendi kararlarını verme aşamasına gelmesi ile mümkündür. Satir; üçüncü doğumdan söz ederken aslında bireyin kendi sorumluluklarını alarak özgürleşmesine ve özerkleşmesine vurgu yapar.
Satir Modeli:
Varoluşçudur: Bireyi, sabit ve değişmez bir kişilik yapısının etkisi altında edilgen bir kişi olarak kabul etmez.
Hümanistiktir.
Süreç odaklıdır.
GeliÅŸimseldir: Patolojik deÄŸildir.
Yaşantısaldır: Duygusal, düşüncesel bağlamda ele alır.
Bütüncüldür: Beden-akıl-ruh üçlemini etkileşimsellikle ele alır.
İletişim odaklıdır.
Satir Dönüşümsel Sistemik Aile Terapisi Modeli çerçevesinde, 5 temel unsurdan bahsedebiliriz:
Sistemiktir: İçsel ve etkileşimsel sistemlerde çalışılır.
Yaşantısaldır: "Şimdi ve burada" ilkesi esas alınır.
Olumlu Yönelimlidir: Olumsuzlar yeniden çerçevelenir, olumlu seçenekler düşlenir, umut yaratılır.
Değişim Odaklıdır: Değişimin mümkünlüğüne vurgu yapılır.
Terapist Kendisiyle Uyumludur: Terapist, evrensel hayat enerjisinin bilgeliğiyle bağlantıdadır ve böylece danışanla da aralarında bir bağlantı kurabilir.
Satir Dönüşümsel Sistemik Aile Terapisi Modeli çerçevesinde; 5 değişim süreci aşamalarından bahsetmek mümkündür:
Statüko: Değişim ihtiyacına dair farkındalık olsa da tanıdık sistemde kalma çekimi değişim çekiminden daha güçlüdür.
Yabancı unsur: Bir olay ya da terapist sisteme girer ve kurulmuş dinamiklerin dengesini bozar.
Kaos: Yabancı unsur etkisi ile sistemin dengesi bozulur. Kişiler kontolü kaybetmiş, kaygılı, öfkeli hissederler. Bu dönem, bilinmeyenden korkulan zamandır. (Tanıdık başa çıkma yolları x Yeni yollar öğrenme riski)
Yeni Bütünleşme: Yeni yolların ve başa çıkışların anlaşılmaya başlandığı dönemdir.
Alıştırma Yapma: Yeni bütünleşme aşamasında yapılan değişimlerin desteklendiği ve pekiştirildiği son aşamadır.
Virginia Satir; terapi hedeflerini şöyle başlıklandırır:
Meta Hedef: Danışanların daha yüksek özdeğere sahip olmaları; danışanların kendi seçimlerini yapar hale gelerek daha iyi seçim yapmaları; danışanların duygu, düşünce, beklenti ve davranışlarının sorumluluğunu alabilmeleri ve tercih yapabilir hale gelmeleri; danışanların duyguları, düşünceleri, beklentileri ve özlemleri seviyesinde hayat enerjisiyle uyum içinde, benliğiyle temas halinde ve daha bütün (congruent) olmaları.
Sonunda Varılmak İstenen Hedef: Danışanın terapi sürecinin sonunda varmak istediği sonuç ve sorununun çözümüdür.
Seans Hedefleri: Danışanla her görüşmede o seans için olumlu yönelimli hedefler yaşantısal olarak belirlenir. Her bir seans hedefi, ilk seansta belirlenen en son olumlu hedefe yöneliktir.
Küçük Hedefler: Her seansın içinde, danışanın seans hedeflerine yönelik değişimlere doğru yönelmesi için olan küçük hedeflerdir.
Satir'in aile terapisine en önemli katkısı, tüm aile bireyleriyle aynı anda terapi gerçekleştiren ilk terapist olmasıdır. Satir, şizofrenili bir kadın ile çalışırken sırasıyla annesini, babasını ve kardeşini de terapiye dahil etmiş ve başarılı sonuçlar almıştır. Bununla birlikte; sorunların tek boyut olamayacağını, sorunların aileyi etkilediğini gözlemeyen Satir, sorunun kaynağındaki ailesel dinamikleri de düşünerek tüm aileyi terapi sürecine dahil etme kararı almıştır.
-Sebile Ecemnaz KOKAL